Pozew o rozwód (bądź też jakikolwiek inny pozew) – podobnie, jak każde inne pismo procesowe wnoszone do Sądu – musi odpowiadać określonym wymogom formalnym, aby był skuteczny i aby mógł wywoływać określone skutki prawne (tj. zainicjować żądane postępowanie sądowe).

Co powinien zatem zawierać pozew o rozwód, aby można było prawidłowo oraz bezbłędnie wszcząć postępowanie sądowe?

Zgodnie z treścią art. 126 § 1 pkt 1) – pkt 7) k.p.c., każde pismo procesowe powinno zawierać:

• oznaczenie Sądu, do którego pismo procesowe jest kierowane (a zatem nazwę Sądu, nazwę Wydziału i dokładny adres Sądu – nazwę ulicy, jej numer, kod pocztowy oraz nazwę miasta lub miejscowości, w której dany Sąd ma swoją siedzibę);
• pełne imiona oraz nazwiska lub nazwy stron postępowania sądowego, ich przedstawicieli ustawowych oraz ich pełnomocników procesowych, a także numery PESEL w przypadku osób fizycznych oraz numery NIP i numery KRS w przypadku przedsiębiorców oraz osób prawnych;
• oznaczenie rodzaju pisma procesowego (tj. jego tytuł);
• osnowę pisma procesowego (tj. zwięzłe wskazanie zgłoszonych żądań oraz roszczeń);
• własnoręczny podpis strony, jej przedstawiciela ustawowego lub jej pełnomocnika procesowego;
• wymienienie załączników.

Pozew o rozwód z uwagi na swoją specyfikę oraz szczególny zakres przedmiotowy powinien również zawierać w swojej treści następujące żądania, a mianowicie:

• wskazanie, czy rozwiązanie związku małżeńskiego ma nastąpić z orzekaniem o winie (a jeżeli tak, to którego z małżonków), czy też bez orzekania o winie;
• wskazanie, z którą ze stron ma zamieszkiwać małoletnie dziecko po rozwodzie jego rodziców (tj. żądanie ustalenia stałego miejsca zamieszkiwania małoletniego dziecka po rozwodzie);
• wskazanie rozstrzygnięcia w zakresie władzy rodzicielskiej rodziców nad ich małoletnim dzieckiem (tj. czy obojgu rodzicom ma być pozostawiona pełna władza rodzicielska nad małoletnim dzieckiem, czy też ma ona zostać ograniczona jednemu z rodziców, a jeżeli tak, to któremu z nich i w jaki dokładnie sposób bądź też, czy jeden z rodziców ma być całkowicie pozbawiony władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem);
• wskazanie rozstrzygnięcia w zakresie kontaktów małoletniego dziecka z tym z rodziców, z którym dziecko nie będzie na stałe zamieszkiwać (przy czym należy pamiętać o tym, że na zgodne żądanie obu stron Sąd nie musi ustalać konkretnego wymiaru oraz sposobu realizacji kontaktów rodzica z dzieckiem);
• wskazanie rozstrzygnięcia w zakresie obowiązku alimentacyjnego jednej ze stron na rzecz wspólnych małoletnich dzieci bądź też na rzecz drugiego współmałżonka.

Dodatkowo, prawidłowo sporządzony pozew o rozwód może czy też wręcz powinien być także zaopatrzony w poniższe elementy:

• wnioski o udzielenie zabezpieczenia na czas trwania postępowania sądowego (na przykład w zakresie ustalenia miejsca zamieszkiwania małoletniego dziecka, ustalenia kontaktów dziecka z jednym z jego rodziców bądź też wysokości obowiązku alimentacyjnego jednego z małżonków na rzecz małoletniego dziecka lub na rzecz drugiego małżonka);
• wnioski dowodowe (na przykład z dokumentów, z zeznań świadków, z opinii indywidualnych biegłych sądowych lub z opinii zespołów biegłych sądowych bądź też z zeznań stron toczącego się postępowania sądowego);
• wniosek do Sądu w trybie art. 187 § 2 pkt 3) k.p.c. o zobowiązanie strony pozwanej o rozwód do przedłożenia do akt sprawy rozwodowej określonych dokumentów znajdujących się w jej posiadaniu (w praktyce najczęściej wniosek ten dotyczy zaświadczeń o wysokości osiąganych dochodów i/lub deklaracji podatkowych strony pozwanej) bądź też o zwrócenie się przez Sąd do określonych instytucji, urzędów, organów, Sądów lub innych podmiotów z żądaniem udostępnienia określonych dokumentów bądź informacji niezbędnych dla zainicjowanego postępowania rozwodowego (w praktyce najczęściej takimi instytucjami są zaś Urząd Skarbowy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Prokuratury i Sądy wszystkich szczebli czy też Komisariaty/Komendy Policji – art. 187 § 2 pkt 4) k.p.c. w zw. z art. 248 § 1 k.p.c.);
• uzasadnienie, czyli przytoczenie określonych faktów oraz okoliczności, na których opiera się wytoczone powództwo;
• oświadczenie dotyczące tego, czy małżonkowie przed wszczęciem powództwa o rozwód podjęli próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a jeżeli nie, to dlaczego.

Właściwość rzeczowa Sądu

W postępowaniu sądowym o rozwód Sądem właściwym rzeczowo do jego przeprowadzenia jest zawsze Sąd Okręgowy jako Sąd pierwszej instancji, zaś Sądem odwoławczym (tj. Sądem drugiej instancji) jest zawsze Sąd Apelacyjny, który rozpoznaje wszelkie środki zaskarżenia składane w toku postępowania rozwodowego (zażalenia oraz apelacje).

Co ważne, w postępowaniu sądowym o rozwód nie przysługuje skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego, co oznacza, że wyrok Sądu Apelacyjnego jest zawsze ostatecznym rozstrzygnięciem w sprawie, od którego nie przysługuje już dalsza droga odwoławcza do innych Sądów lub organów.

Właściwość miejscowa Sądu

Zgodnie z brzmieniem art. 41 k.p.c., powództwo o rozwód wytacza się wyłącznie przed ten Sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu.

Jeżeli jednak na takiej podstawie nie da się ustalić właściwości miejscowej Sądu, wówczas wyłącznie właściwym jest Sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli także i według tej przesłanki nie można ustalić Sądu właściwego miejscowo – wtedy Sądem właściwym będzie Sąd miejsca zamieszkania strony powodowej.

Opłata sądowa od pozwu o rozwód

Pozew o rozwód podlega zawsze tej samej, stałej opłacie sądowej w wysokości 600,00 zł. Istotnym jest to, że owa opłata nie ulega jakiejkolwiek zmianie w zależności od żądań i roszczeń zgłoszonych w pozwie.

Oznacza to tyle, że bez znaczenia dla wysokości powyższej opłaty sądowej będzie to, czy strona powodowa wnosi o orzeczenie rozwodu wraz z orzekaniem o winie, czy też bez orzekania o winie, czy wnosi o ograniczenie władzy rodzicielskiej drugiemu z rodziców nad ich wspólnym małoletnim dzieckiem albo czy wnosi o ustalenie kontaktów dziecka z drugim rodzicem, czy też wnosi o zaniechanie takiego ustalenia przez Sąd. Podobnie, powyższa opłata sądowa nie ulegnie też ani obniżeniu, ani podwyższeniu w zależności od tego, w jakiej wysokości strona powodowa domaga się od drugiego współmałżonka alimentów na rzecz małoletniego dziecka bądź też na swoją rzecz.

Opłatę sądową od pozwu o rozwód można uiścić przelewem bankowym na rachunek bankowy właściwego Sądu, tzw. znakami sądowymi albo w kasie Sądu, zaś potwierdzenie jej uregulowania należy przedłożyć wraz z innymi załącznikami od razu wraz z pozwem o rozwód.